Η διατροφή και η ακμή συνδέονται περισσότερο από όσο είχαμε φανταστεί. Η σχέση μεταξύ διατροφής και ακμής έχει αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης εδώ και αρκετά χρόνια. Πολλές είναι οι έρευνες που δείχνουν πως αρκετά τρόφιμα μπορούν να επηρεάσουν τα συμπτώματα της ακμής είτε θετικά με το να ελαττώσουν τα σημάδια της είτε αρνητικά με το να πυροδοτήσουν την εμφάνιση της.
Τι είναι η Ακμή ?
Ως ακμή χαρακτηρίζονται τα αυξημένα επίπεδα σμήγματος που οδηγούν σε φλεγμονή φράζοντας τους πόρους του δέρματος. Συνήθως η ακμή εμφανίζεται στην πλάτη, στο πρόσωπο και στο στέρνο, λόγω του ότι αυτές οι περιοχές είναι πιο πλούσιες σε σμηγματογόνους αδένες. Είναι από τις συχνότερες δερματικές διαταραχές και επηρεάζει το 50-95% των εφήβων ηλικίας 12-18 ετών ενώ μπορεί να επηρεάσει το δέρμα και στην ενήλικη ζωή σε μικρότερο ποσοστό όμως.
Ποιοι οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ακμής ?
Η ακμή είναι μια φλεγμονώδης και πολυπαραγοντική ασθένεια του δέρματος. Διαφορετικοί εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες οδηγούν στην εκδήλωσή της, όπως :
Χρήση καλλυντικών
Ορισμένα καλλυντικά τα οποία δεν ενδείκνυνται για τον τύπο επιδερμίδας του εκάστοτε ατόμου μπορεί να προκαλέσουν ακμή (acnes cosmetica). Αυτό συμβαίνει διότι «μπλοκάρουν» τους πόρους των τριχοσμηγματογόνων θυλάκων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση της ακμής.
Χρήση Μάσκας
Την περίοδο του κορωνοϊού η χρήση μάσκας έγινε υποχρεωτική και καθημερινή. Από τότε προέκυψε και ο όρος maskne που προκύπτει από τον συνδυασμό των λέξεων mask και acne και περιγράφει τα σπυράκια που εμφανίζονται στο πρόσωπο λόγω της πολύωρης χρήσης της προστατευτικής μάσκας. Η τριβή και η αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης των μικροοργανισμών κάτω από τη μάσκα, μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση στιγμάτων σε εκείνο το σημείο.
Stress – Άγχος
Το συναισθηματικό στρες επιδεινώνει την ακμή και αυτό επιβεβαιώνεται από διάφορες μελέτες σε σημαντικό ποσοστό (50-80%) προσβεβλημένων εφήβων και ενηλίκων. Επιπλέον, το στρες επιβραδύνει το χρόνο επούλωσης των στιγμάτων.
Κάπνισμα
Το κάπνισμα έχει πολλές βλαβερές συνέπειες. Μια από αυτές είναι και η επίδραση στην επιδερμίδα. Σε πολλές μελέτες έχει φανεί μια δοσοεξαρτώμενη γραμμική σχέση μεταξύ της ακμής και του υπερβολικού καπνίσματος.
Περιβαλλοντικοί Παράγοντες
Η ατμοσφαιρική ρύπανση στα αστικά κέντρα είναι μια ακόμα από τις αιτίες εμφάνισης της ακμής. Η επιδερμίδα είναι εκτεθειμένη διαρκώς και ο μη σωστός και καθημερινός καθαρισμός του δέρματος μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνισή της.
Γονίδια
Η ακμή είναι κληρονομική και το οικογενειακό ιστορικό ακμής είναι ένας προγνωστικός παράγοντας για την πρόληψη της ακμής στους εφήβους. Εάν η μητέρα ή ο πατέρας σας είχαν ακμή, η πιθανότητα να αποκτήσετε και εσείς ανέρχεται στο 70 – 75%.
Ορμονικές διαταραχές
Οι ορμόνες που σχετίζονται με την εμφάνιση της ακμής είναι τα ανδρογόνα. Η αύξηση των επιπέδων τους προκαλεί την ανάπτυξη των σμηγματογόνων αδένων και κατά συνέπεια την παραγωγή περισσότερου σμήγματος, που αποτελεί ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων. Αύξηση των ανδρογόνων παρατηρείται κατά την εφηβεία αλλά και στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Επίσης η προγεστερόνη και η ινσουλίνη επηρεάζουν την εμφάνιση ακμής. Επομένως, καταστάσεις όπως η έμμηνος ρύση, η εμμηνόπαυση, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, που χαρακτηρίζονται από ορμονικές ανισορροπίες αποτελούν γόνιμο έδαφος για την εμφάνισή της.
Διατροφικές συνήθειες
Όπως αναφέραμε και παραπάνω υπάρχουν πολλά τρόφιμα που συνδέονται είτε θετικά είτε αρνητικά με τα συμπτώματα της ακμής και την ποιότητα της επιδερμίδας.
Ποια τρόφιμα έχουν συνδεθεί αρνητικά με την ακμή ?
Γαλακτοκομικά προϊόντα
Το γάλα περιέχει πρόδρομες ενώσεις των ανδρογόνων και αυξητική ορμόνη τα οποία ενθαρρύνουν τις φλεγμονές και οδηγούν σε υπερπαραγωγή σμήγματος που επιδεινώνει τα συμπτώματα της ακμής. Σε πρόσφατη έρευνα, η κατανάλωση γάλακτος (>3 ποτήρια/ημέρα) φάνηκε να σχετίζεται θετικά με την παρουσία ακμής στην εφηβεία, με τη συσχέτιση να είναι ακόμα ισχυρότερη στην περίπτωση των άπαχων γαλακτοκομικών. Επιπλέον η πρωτεΐνη ορού γάλακτος, την οποία συναντάμε και στα σκευάσματα πρωτεΐνης που χρησιμοποιούν κυρίως τα άτομα που αθλούνται, φαίνεται να πυροδοτεί τα συμπτώματα της ακμής.
Κορεσμένα λιπαρά
Η ακμή σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη Δυτικού τύπου διατροφή που χαρακτηρίζεται από αυξημένες θερμίδες και υψηλά λιπαρά. Η υψηλή πρόσληψη λίπους φαίνεται να έχει αρνητική επίδραση στην ακμή όταν συμβαίνει συστηματικά. Η συχνή κατανάλωση τηγανητών, λιπαρών τροφίμων, σφολιατοειδών, fast food και γενικώς τροφίμων πλούσιων σε κορεσμένα και trans λιπαρά φαίνεται πως πέρα από τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει για τη συνολική υγεία, επιδεινώνει και την ακμή.
Σοκολάτα
Η σοκολάτα εικάζεται ότι προκαλεί ακμή από μελέτες που έχουν γίνει από το 1920. Αυτές οι μελέτες έχουν αποδείξει ότι η συχνή κατανάλωση σοκολάτας μπορεί να προκαλέσει την επιδείνωσή της. Ωστόσο δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα για τους μηχανισμούς που συμβαίνουν και ποιο ακριβώς είναι το συστατικό που είναι υπεύθυνο για την έξαρση της ακμής.
Τροφές υψηλού γλυκαιμικού δείκτη
Η ακμή οδηγεί στην υπερβολική έκκριση ινσουλίνης στον οργανισμό μας, με αποτέλεσμα οι τροφές υψηλού γλυκαιμικού δείκτη να πυροδοτούν ακόμα περισσότερο τα συμπτώματα της ακμής. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα λευκά άλευρα, τα ανθρακούχα αναψυκτικά, οι χυμοί φρούτων και τα γλυκά. Τα τρόφιμα αυτά αυξάνουν τη γλυκόζη και οδηγούν σε υπερέκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας και σε υπερπαραγωγή ανδρογόνων, υπεύθυνα για την υπερβολική έκκριση σμήγματος.
Ποια τρόφιμα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ακμής ?
Ενυδάτωση
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του δέρματος είναι η επαρκής ενυδάτωση αφού το 50-70% του οργανισμού αποτελείται από νερό.
Ω-3 & Ω-6 λιπαρά οξέα
Έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση και μειώνουν το σμήγμα και τη λιπαρότητα στο δέρμα. Κύριες πηγές πρόσληψης αποτελούν όλα τα λιπαρά ψάρια όπως οι σαρδέλες, το σκουμπρί, ο σολομός, τα φυτικά έλαια, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι chia, ο λιναρόσπορος, κ.ά.
Βιταμίνη Α
Η από του στόματος χορήγηση της βιταμίνης Α σε μεγάλες δόσεις αποτελεί μία από τις αποτελεσματικότερες θεραπευτικές αγωγές. Η χορήγησή της γίνεται με συστηματική παρακολούθηση από τους γιατρούς λόγω του αυξημένου κινδύνου που εγκυμονεί η υπερβιταμίνωση της εν λόγω βιταμίνης (ηπατοτοξικότητα, τερατογένεση, οστεοπόρωση, αλωπεκία, διαταραγμένη όραση κ.ά.). Οπότε τα άτομα που λαμβάνουν από του στόματος θεραπεία με ισοτρετινοΐνη, θα χρειαστεί να περιορίσουν τις πηγές βιταμίνης Α από τη διατροφή.
Η διαιτητική πρόσληψη της βιταμίνης Α, δεν έχει ως τώρα συσχετιστεί με την παθογένεια ή την θεραπεία της ακμής. Ωστόσο μπορούμε να εντάξουμε τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α λόγω των αντιοξειδωτικών. Τέτοιες τροφές είναι το συκώτι, οι γλυκοπατάτες, το καρότο, η κολοκύθα, κ.ά.
Βιταμίνη C
Η βιταμίνη C είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Με αυτό τον τρόπο προσφέρει προστασία στα κύτταρα της επιδερμίδας και βοηθά στην απομάκρυνση των νεκρών κυττάρων. Διαιτητικές πηγές πρόσληψης της βιταμίνης αποτελούν το πορτοκάλι, το λεμόνι, το σπανάκι, το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών και τα όσπρια.
Βιταμίνη Ε
Η βιταμίνη Ε είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που αποθηκεύεται στο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, προστατεύοντας από την παρουσία ελεύθερων ριζών που προκαλούνται από την κακή διατροφή, το κάπνισμα, το άγχος και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η δραστικότητά της αυξάνεται όταν συνδυάζεται με βιταμίνη C και σελήνιο. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Ε είναι το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί π.χ. αμύγδαλα, καρύδια, και τα σκούρα πράσινα λαχανικά όπως το σπανάκι.
Σελήνιο
Το σελήνιο έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και φαίνεται να προστατεύει το δέρμα από την επίδραση των ελεύθερων ριζών . Κύριες διαιτητικές πηγές είναι τα βραζιλιάνικα φιστίκια, ο τόνος, ο σολομός, τα αυγά και το καστανό ρύζι.
Ψευδάργυρος
Μεταξύ των μικροθρεπτικών συστατικών που η συμπληρωματική τους χορήγηση έχει διερευνηθεί στη θεραπεία της ακμής είναι ο ψευδάργυρος. Εμφανίζει αντιφλεγμονώδη δράση και συμβάλλει γενικά στην υγεία της επιδερμίδας. Κύριες διαιτητικές πηγές είναι τα στρείδια, το συκώτι, ο κολοκυθόσπορος, η κινόα, τα μανιτάρια, η μπανάνα και οι ξηροί καρποί.
Συμπερασματικά, το Μεσογειακό πρότυπο Διατροφής αποτελεί ασφαλή επιλογή στη διαχείριση της ακμής. Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης, άπαχες πηγές πρωτεΐνης και «καλά» λιπαρά, πλούσια σε ω3 και ω6 λιπαρά οξέα, συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της ακμής.
