Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Τι είναι?

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι μία συχνή διαταραχή της λειτουργίας των ορμονών της γυναίκας ενώ δεν έχουν ακόμα ξεκαθαριστεί τα αίτια που μπορεί να την προκαλούν. Είναι ένα πολυπαραγοντικό σύνδρομο το οποίο:

-Εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες κατά την αναπαραγωγική τους ηλικία (15-44 ετών).

-Επηρεάζει περίπου το 5-10% των γυναικών.

-Πολλές φορές οι γυναίκες δεν γνωρίζουν ότι έχουν το σύνδρομο.

Ποια είναι τα συμπτώματα ?

Χαρακτηρίζεται από διαφορετικό φαινότυπο σε κάθε περιστατικό και η διάγνωσή του πραγματοποιείται όταν επιβεβαιώνονται τα παρακάτω κλινικά σημεία:

• Διαταραχή έμμηνου κύκλου (αμηνόρροια ή ολιγομηνόρροια)
• Ανισορροπία ορμονών με κύρια εμφάνιση τα αυξημένα ανδρογόνα (υπερτρίχωση, ακμή, απώλεια μαλλιών)
• Αντίσταση στην ινσουλίνη
• Αυξημένο βάρος
• Υπογονιμότητα
• Πολλές μικρές κύστες στις ωοθήκες

Ποια είναι η αιτία ?

Η κύρια αιτία του συνδρόμου παραμένει άγνωστη, όμως από επιστημονικές μελέτες φαίνεται να  εμπλέκονται τόσο περιβαλλοντικοί όσο και γενετικοί παράγοντες.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του συνδρόμου είναι :

• Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
• Το κάπνισμα
• Το άγχος
• Οι διατροφικές συνήθειες

Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοηθηκών ενδέχεται να συνδέεται και με άλλες παθήσεις όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, οι διαταραγμένες τιμές λιπιδίων στο αίμα και ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ.

Τα αυξημένα ανδρογόνα που παρατηρούνται στο σύνδρομο έχει βρεθεί ότι αποτελούν επιβαρυντικό παράγοντα στην ινσουλινοαντίσταση και αντιστρόφως η ινσουλινοαντίσταση αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα του συνδρόμου.

Συμβουλές για την διαχείριση του συνδρόμου

• Έλεγχος σωματικού βάρους

Δεδομένου ότι η παχυσαρκία επιδεινώνει την κλινική παρουσία του συνδρόμου, ο έλεγχος και η μείωση του σωματικού βάρους είναι ένα βασικό εργαλείο στην αντιμετώπισή του. Συστήνεται απώλεια βάρους τουλάχιστον 5-10% σε περιπτώσεις παχυσαρκίας και διατήρηση φυσιολογικού δείκτη μάζας σώματος (BMI 18.5-24.9 Kg/m²)

• Μείωση καθιστικής ζωής

Μια αύξηση της κίνησης σε ενήλικες από 18 – 64 ετών, τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης την εβδομάδα ή  75 λεπτά την εβδομάδα μυϊκής ενδυνάμωσης σε 2 μη συνεχόμενες ημέρες την εβδομάδα συμβάλλει σημαντικά στη ρύθμιση του βάρους, της ινσουλίνης αλλά και της ψυχολογίας.

Σε έφηβες συστήνεται η άσκηση τουλάχιστον 60 λεπτά μέτριας έως έντονης έντασης την ημέρα, συμπεριλαμβανομένων ασκήσεων με αντιστάσεις ή βάρη που ενισχύουν τους μύες και τα οστά τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα.

• Φαρμακευτική αγωγή

Σε ενήλικες γυναίκες με ΣΠΩ και ΔΜΣ ≥ 25kg/m² εξετάζεται η συμβολή της φαρμακευτικής αγωγής για τη διαχείριση του βάρους και των μεταβολικών αποτελεσμάτων.

• Ψυχική ηρεμία και μείωση stress

H αυτό-παρακολούθηση των συναισθημάτων και η καλύτερη διαχείριση των ερεθισμάτων βοηθά στη ρύθμιση των ορμονών του stress που επηρεάζουν αρνητικά το σύνδρομο. Σε αυτή τη προσπάθεια κρίνεται σημαντική  η βοήθεια ψυχολόγου.

Ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή με μικρά συχνά γεύματα και εντάσσοντας την άσκηση στην καθημερινότητά σας είναι εφικτό να παρατηρηθεί απώλεια βάρους, εφόσον αυτό απαιτείται, βελτίωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου αλλά και γενικότερη βελτίωση στην ποιότητα της ζωής σας.

• Ύπνος

Ένα πρόγραμμα καλού ύπνου βοηθά στη μείωση των επιπέδων του άγχους και στη ρύθμιση ορμονών όπως είναι η κορτιζόλη, η γκρελίνη και η ινσουλίνη, ορμόνες δηλαδή που επηρεάζουν τη διαχείριση του άγχους, του βάρους και της όρεξης.

• Συμπληρώματα

Συμπληρώματα με φυσικά βότανα όπως είναι η λυγαριά, η ρίζα γλυκόριζας, το χρώμιο και το μαγνήσιο μπορούν να βοηθήσουν στην ισορροπία των ορμονών, στη βελτίωση της αντίστασης της ινσουλίνης και στη ρύθμιση για έναν υγιή εμμηνορρυσιακό κύκλο.

Διατροφή και Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Η μεσογειακή διατροφή είναι ένα μοντέλο κατάλληλο για την αντιμετώπιση του συνδρόμου, πλούσια σε υδατάνθρακές χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, φυτικές ίνες, βιταμίνες και αντιοξειδωτικά.

Τροφές χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη

Ο γλυκαιμικός δείκτης (GI) είναι ένα σύστημα κατάταξης, ο οποίος δείχνει πόσο γρήγορα αυξάνεται το σάκχαρο του αίματος αφού καταναλώσετε συγκεκριμένα τρόφιμα με υδατάνθρακες. Η  κατανάλωση τροφίμων με χαμηλό GI μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα ινσουλίνης και να μειώσει τα συμπτώματα του συνδρόμου.

Υψηλού ΓΔ τρόφιμα

• Ψωμί λευκό
• Λευκό ρύζι
• Επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού
• σφολιατοειδή
• αλμυρά σνακ (πατατάκια, κράκερ)
• ζάχαρη και τρόφιμα που περιέχουν ‘’κρυμμένη’’ ζάχαρη
• Αναψυκτικά και χυμοί με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη

Χαμηλού ΓΔ τρόφιμα

• Ψωμί ολικής/πολύσπορο
• Ρύζι χαμηλού ΓΔ π.χ. Basmati, parboiled
• Ακατέργαστα Δημητριακά π.χ. βρώμη, μούσλι
• Φρούτα
• Λαχανικά

Για να κατανοήσουμε καλύτερα την έννοια του γλυκαιμικού δείκτη (ΓΔ) του τροφίμου, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι εξαρτάται και από:

Την επεξεργασία τους. Όσο πιο επεξεργασμένο είναι ένα τρόφιμο που περιέχει υδατάνθρακες τόσο πιο υψηλό γλυκαιμικό δείκτη έχει. Γι’ αυτό και τα προϊόντα ολικής άλεσης ανεβάζουν λιγότερο το σάκχαρο του αίματος σε σχέση με τα λευκά.

Την ωρίμανσή τους. Όσο πιο ώριμα είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και οι καρποί τόσο πιο υψηλό γλυκαιμικό δείκτη έχουν.

Το χρόνο μαγειρέματος. Όσο περισσότερο μαγειρεύονται τα ζυμαρικά, τα όσπρια ή τα λαχανικά τόσο υψηλότερο γλυκαιμικό δείκτη έχουν.

Την οξύτητά τους. Η προσθήκη όξινων ουσιών, όπως ο χυμός λεμονιού ή το ξίδι, μειώνει το γλυκαιμικό δείκτη των τροφών.

Την σύνθεσή τους. Αν αναμείξουμε τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικό δείκτη με τρόφιμα χαμηλού, όπως για παράδειγμα ρύζι με λαχανικά, μειώνουμε την επίδρασή του στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος.

Δίαιτα χαμηλή σε γλυκοτοξίνες (Low AGEs Diet)

Τα AGEs (Advanced Glycation End Products) γνωστά ως προϊόντα τελικής γλυκοζυλίωσης ή  γλυκοτοξίνες, αποτελούν μία ομάδα μορίων με ιδιαίτερα οξειδωτική δράση.

Η αυξημένη διατροφική πρόσληψη γλυκοτοξινών αυξάνει τα ανδρογόνα σε γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, ενώ η αποφυγή τους βελτιώνει αρκετά το προφίλ του συνδρόμου.

Τρόποι για να μειώσετε την περιεκτικότητα γλυκοτοξινών των τροφίμων:

Μαγειρέψτε και ψήστε τα τρόφιμα σε χαμηλότερη θερμοκρασία και για περισσότερη ώρα, σκεπασμένα σε σκεύη με καπάκι, ώστε να κρατούν μεγαλύτερα ποσοστά υγρασίας.

Αποφύγετε τα τηγανητά και τα αναψυκτικά.

Μην χρησιμοποιείτε έτοιμες σάλτσες του εμπορίου (π.χ.BBQ )

Παραμείνετε κοντά στο πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, με περισσότερα φρούτα και ωμά λαχανικά, αρκετό ψάρι και καταναλώστε λιγότερο κρέας.

Συμπερασματικά, η βελτίωση των συμπτωμάτων και η απώλεια βάρους σε κοπέλες που πάσχουν από το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών βασίζεται σε μια ισορροπημένη και εξατομικευμένη διατροφή, στη φαρμακοθεραπεία, στη μείωση της καθιστικής ζωής και καπνίσματος.