Food Waste

Εισαγωγή

Η σπατάλη των τροφίμων αποτελεί ένα αναγνωρισμένο παγκόσμιο πρόβλημα το οποίο αυξάνει ειδικά μετά την περίοδο των Χριστουγέννων, καθώς εκτιμάται ότι η ποσότητα της τροφής που σπαταλάται από τον Νοέμβριο έως και το τέλος του Δεκεμβρίου αυξάνει κατά 25% σε σχέση με αυτή που παρατηρείται το υπόλοιπο έτος. Σαν όρος το food waste αναφέρεται σε τρόφιμα που είναι ασφαλή για κατανάλωση αλλά τελικά καταλήγουν στον κάδο. Δεν αναφέρεται αποκλειστικά στα τρόφιμα που απορρίπτονται από τα νοικοκυριά μετά την άφιξη τους στο σπίτι, αλλά και σε τρόφιμα που έχουν χαθεί σε κάποιο στάδιο της  παραγωγικής τους διαδικασίας. Στα στάδια αυτά περιλαμβάνεται η συγκομιδή, η επεξεργασία, η αποθήκευση και η διανομή. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), κάθε χρόνο 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφής χάνονται ή σπαταλούνται. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το 1/3 των τροφίμων που παράγονται για να καταναλωθούν τελικά χάνονται. Στην Ελλάδα σπαταλάμε περισσότερο από 2 εκατομμύρια τόνους ετησίως, με τους 930.323 να προέρχονται από τα νοικοκυριά.

Η σπατάλη των τροφίμων δεν αποτελεί μόνο πρόβλημα του περιβάλλοντος αλλά και της οικονομίας. Συνολικά για τις χώρες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμάται ότι το κόστος της σπατάλης των τροφίμων ανέρχεται στα 132 δις ευρώ ετησίως. Ταυτόχρονα, πολλά νοικοκυριά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καταναλώνουν τα απαραίτητα  γεύματα διογκώνοντας το πρόβλημα της επισιτιστικής ανασφάλειας. Αποκλειστικά για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο αριθμός των ατόμων που δεν έχουν αυτήν την δυνατότητα ανέρχεται σε εκατομμύρια. Άρα, ένα σημαντικό ποσοστό των τροφίμων που παράγονται τελικά απορρίπτονται την ώρα που τουλάχιστον 868 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται. Όπως αναφέρει και ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός Public Interest Research Groups (PIRGs) θεωρητικά με την ίδια ή ακόμα και λιγότερη ποσότητα τροφής που παράγεται αυτήν την στιγμή, απλά περιορίζοντας την σπατάλη των τροφίμων, θα μπορούσαν να σιτιστούν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη.

Πως σχετίζεται το food waste με την υγεία του πλανήτη;

Φυσιολογικές διαδικασίες όπως είναι η καλλιέργεια, η γεωργία, η κτηνοτροφία, η επεξεργασία, η μεταφορά και το μαγείρεμα των τροφίμων συμβάλλουν στην παραγωγή των αερίων του θερμοκηπίου. Τα βασικότερα αέρια αποτελούν το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το οξείδιο του αζώτου και το όζον. Τα αέρια αυτά εμφανίζουν παρόμοια δράση με αυτή του γυαλιού. Συγκεκριμένα, έχουν την δυνατότητα να απορροφούν και να παγιδεύουν την θερμότητα που προέρχεται από τον ήλιο, αποτρέποντας την επιστροφή της στο διάστημα. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνει η μέση θερμοκρασία της γης και παρατηρείται υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτή η δράση των αερίων είναι έως έναν βαθμό επιθυμητή και αναγκαία για την διατήρηση της ζωής στον πλανήτη. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια η ολοένα και αυξανόμενη ανθρώπινη δραστηριότητα έχει οδηγήσει σε συσσώρευσή τους και τελικά σε υπερθέρμανση.

Οι παραπάνω διαδικασίες ευθύνονται για το 1/3 των αερίων που εκλύονται στην ατμόσφαιρα. Αποκλειστικά η σπατάλη των τροφίμων ευθύνεται για το 16% των εκπομπών των αερίων αυτών. Συνεπώς, μειώνοντας την σπατάλη στα τρόφιμα θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά και το ποσοστό των αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται στην ατμόσφαιρα, διατηρώντας έτσι σταθερή την θερμοκρασία του πλανήτη.

Πως μπορούμε πρακτικά να μειώσουμε το food waste;

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν θέσει κάποια μέτρα πρόληψης αναφορικά με την απώλεια και την σπατάλη των τροφίμων δίνοντας έμφαση σε έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής. Με τα μέτρα αυτά προβλέπεται ότι το πρόβλημα θα έχει περιοριστεί κατά το ήμισυ μέχρι το 2030. Στα μέτρα αυτά συμπεριλαμβάνονται:

1. Η παρακολούθηση και αποφυγή απώλειας μεγάλης ποσότητας τροφής στα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας
2. Η επαναχρησιμοποίηση των τροφίμων από τα ίδια τα άτομα ή μέσω δωρεάς τους σε φιλανθρωπικές οργανώσεις
3. Η ανακύκλωσή των τροφίμων (πχ κομποστοποίηση), σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η κατανάλωσή τους.

Αναφορικά με τα νοικοκυριά, είναι σημαντική η εμπλοκή τους στην προσπάθεια μείωσης του food waste, δεδομένου ότι τουλάχιστον το 40% της σπατάλης  προέρχεται από αυτά. Μερικά απλά αλλά αυξημένης σημασίας μέτρα που μπορούν να ληφθούν είναι τα εξής:

1. Σχεδιασμός λίστας πριν το σούπερ μάρκετ, προκειμένου να καταφύγουμε μόνο σε αυτά που χρειαζόμαστε
2. Φροντίζουμε να καταναλώνουμε όσο το δυνατόν πιο σύντομα τα φρούτα και τα λαχανικά που έχουμε στο σπίτι, δεδομένου ότι από την φύση τους αλλοιώνονται πιο γρήγορα.
3. Σωστή συντήρηση των τροφίμων που αγοράζουμε, προκειμένου να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο χρόνος ζωής τους.
4. Η ποσότητα τροφής που μαγειρεύουμε να είναι τόση όσο χρειάζεται. Σε αντίθετη περίπτωση, μπορούμε να καταφύγουμε στην προετοιμασία νόστιμων συνταγών από τα τρόφιμα που μας έχουν περισσέψει. Για παράδειγμα, εάν έχει περισσέψει κοτόπουλο από το προηγούμενο βράδυ, μπορούμε να ετοιμάσουμε μια τορτίγια κοτόπουλου για πρωινό.
5. Επιλέγω να καταναλώσω τα φρούτα και τα λαχανικά όταν είναι η εποχή τους, προκειμένου να μην απομείνουν στον παραγωγό μετά το πέρας αυτής
6. Σε περίπτωση που καταναλώνουμε φαγητό απ’ έξω, μπορούμε να πάρουμε πακέτο την ποσότητα που περίσσεψε.

Ποια διατροφή θεωρείται Βιώσιμη;

Βιώσιμη θεωρείται η διατροφή που έχει αφενός χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο αφετέρου παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την διατήρηση της υγείας των ατόμων. Συγκεκριμένα διατροφικά πρότυπα, όπως είναι η μεσογειακή και η χορτοφαγική διατροφή θεωρούνται από την φύση τους βιώσιμες καθώς διαθέτουν κυρίως προϊόντα φυτικής προέλευσης με περιορισμό ή πλήρη αποκλεισμό των τροφίμων ζωικής προέλευσης τα οποία σχετίζονται με αυξημένη παραγωγή των αερίων του θερμοκηπίου. Συνεπώς, μια διατροφή με μεγαλύτερη έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά, και χαμηλότερη σε κρέας, επεξεργασμένα και υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα όπως είναι τα γλυκά, τα αναψυκτικά και τα έτοιμα αλμυρά σνακς, θεωρείται βιώσιμη. Δεδομένου ότι η βιώσιμη διατροφή αξιοποιεί σε μεγάλο βαθμό τα τρόφιμα που από την φύση τους αλλοιώνονται εύκολα, όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και λιγότερο τα δημητριακά, περιορίζεται σημαντικά η σπατάλη των τροφών, μειώνοντας ακόμα λιγότερο την έκλυση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Συμπέρασμα  

Συνοψίζοντας, η ευαισθητοποίηση όλων μας είναι σημαντική προκειμένου να περιοριστεί το πρόβλημα της σπατάλης των τροφίμων τόσο σε εθνικό όσο και παγκόσμιο επίπεδο. Με αυτόν τον τρόπο, θα διατηρηθεί η υγεία του πλανήτη, με ταυτόχρονη βελτίωση της παγκόσμιας οικονομίας και της τροφικής ασφάλειας, καθώς θα αυξηθεί η διαθεσιμότητα των ασφαλών και ποιοτικά θρεπτικών τροφίμων.