Τι είναι οι διατροφικές ετικέτες;
Σήμερα που οι ρυθμοί της σύγχρονης ζωής είναι τόσο γρήγοροι, μας αναγκάζουν όλο και περισσότερο να στρεφόμαστε στην κατανάλωση συσκευασμένων τροφίμων. Η διατροφική ετικέτα είναι ο τρόπος επικοινωνίας μεταξύ του παραγωγού ενός τροφίμου και του καταναλωτή. Σε όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα του εμπορίου αναγράφεται υποχρεωτικά η διατροφική ετικέτα, ώστε να παρέχονται στον καταναλωτή σημαντικές πληροφορίες για το τρόφιμο που θέλει να αγοράσει.
Πως διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων ;
Δυστυχώς, οι περισσότεροι από τους καταναλωτές δηλώνουν πως δε μπορούν να κατανοήσουν τις ετικέτες και ότι τους προκαλούν σύγχυση. Με μια πρώτη ματιά όντως μια ετικέτα τροφίμων φαίνεται δυσνόητη, αν την παρατηρήσουμε όμως λίγο πιο προσεκτικά θα διαπιστώσουμε ότι στην πραγματικότητα είναι αρκετά απλή.
Οι υποχρεωτικές ενδείξεις που πρέπει να αναγράφονται σε μια ετικέτα τροφίμου, είναι:
α) η ονομασία του τροφίμου
β) ο κατάλογος των συστατικών. Τα συστατικά του προϊόντος αναγράφονται σε λίστα με σειρά βάρους, το συστατικό δηλαδή που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο. Το συστατικό που περιέχεται στη μικρότερη ποσότητα αναγράφεται τελευταίο.
Σε περίπτωση που κάποιο τρόφιμο περιέχει ή ενδέχεται να περιέχει έστω και ίχνη συστατικών που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, τότε είναι υποχρεωτική η αναφορά τους είτε περιγραφικά «περιέχει ίχνη…» είτε με έντονα γράμματα στη λίστα των συστατικών. Επίσης, υποχρεωτική είναι η επισήμανση σε περιπτώσεις προϊόντων που περιέχουν ή παρασκευάζονται από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ).
γ) διατροφική δήλωση (πίνακας με την περιεκτικότητα σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά )
δ) η καθαρή ποσότητα του τροφίμου
ε) η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή η τελική ημερομηνία ανάλωσης (“ανάλωση κατά προτίμηση πριν από” ή «ανάλωση έως»)
στ) οι τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και οι συνθήκες χρήσης
ζ) το όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπεύθυνου επιχείρησης τροφίμων
Στη διατροφική ετικέτα αναγράφονται πληροφορίες για την περιεκτικότητα σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, δηλαδή μας δίνει πληροφορίες για τις συνολικές θερμίδες, τα βασικά μακροθρεπτικά συστατικά από τα οποία αποτελείται, που είναι οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λίπη, αλλά και για τα μικροθρεπτικά συστατικά που περιέχει και είναι οι βιταμίνες, τα ιχνοστοιχεία και τα μέταλλα.
Τι προσέχουμε στις ετικέτες τροφίμων?
- τα συστατικά του τροφίμου
- τον πίνακα με τη διατροφική επισήμανση
- το βάρος της συσκευασίας και το μέγεθος της μερίδας
Θερμίδες
Η ενέργεια δηλαδή οι θερμίδες που περιέχει το προϊόν είναι η πρώτη τιμή στην διατροφική ετικέτα. Εκφράζεται σε κιλοτζάουλ (kj) και χιλιοθερμίδες, που αντιστοιχούν στις θερμίδες (kcal).
Υδατάνθρακες
Οι υδατάνθρακες αναγράφονται σε γραμμάρια (g). Υπάρχουν δυο κύριοι τύποι: σύνθετοι υδατάνθρακες και σάκχαρα.
Όσο περισσότεροι σύνθετοι υδατάνθρακες υπάρχουν στο τρόφιμο τόσο καλύτερη πηγή διαιτητικών ινών είναι. Συχνά αναγράφονται με τον όρο «φυτικές» ή «εδώδιμες» ίνες και έχουν ιδιαίτερα σπουδαίο ρόλο αφού αυξάνουν την αίσθηση του κορεσμού, έχουν καλύτερη επίδραση στη γλυκόζη του αίματος και συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εντέρου. Προτιμάμε τα τρόφιμα που περιέχουν πάνω από 5 γραμμάρια φυτικών ινών ανά 100 γραμμάρια.
Σε αντίθεση με τους σύνθετους υδ/κες, τα απλά σάκχαρα αυξάνουν γρήγορα το σάκχαρο του αίματος και είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά. Προτιμάμε τα τρόφιμα που περιέχουν λιγότερο από 5 γραμμάρια σακχάρων ανά 100 γραμμάρια για στέρεες τροφές ή 2,5 γραμμάρια σακχάρων ανά 100 ml για υγρές τροφές.
Λίπος
Τα λιπαρά διακρίνονται στις εξής κατηγορίες :
Κορεσμένα λίπη – τα οποία απαντώνται συνήθως σε κρέατα, γαλακτοκομικά προϊόντα και σε επεξεργασμένα τρόφιμα.
Τρανς λίπη (υδρογονωμένα λίπη) – τα οποία βρίσκονται σε μαργαρίνες και σε επεξεργασμένα συσκευασμένα προϊόντα όπως μπισκότα, κέικ και έτοιμα γεύματα π.χ. πίτες.
Τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά είναι γνωστά και ως «κακά» λιπαρά καθώς συνδέονται με την ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων.
Τα ακόρεστα λίπη (μόνο και πολυ – ακόρεστα) είναι γνωστά ως «καλά» λιπαρά. Στόχος μας είναι να αντικαθιστούμε τα κορεσμένα με ακόρεστα λιπαρά.
μονοακόρεστα- καλές πηγές είναι οι ελιές, τα έλαια, το αβοκάντο και οι ξηροί καρποί
πολυακόρεστα- καλές πηγές είναι οι ηλιόσποροι, τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι.
Φοινικέλαιο
Το φοινικέλαιο αποτελεί ένα συχνά χρησιμοποιούμενο φυτικό έλαιο. Καθώς είναι φθηνό και βολικό λόγω της σταθερότητάς του για την παρασκευή των τροφίμων. Ωστόσο έχει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, το οποία είναι επιβλαβή για την υγεία μας, επομένως αποφεύγουμε τα τρόφιμα που το περιέχουν.
Αλάτι
Το αλάτι βρίσκεται σε γραμμάρια (g). Η αυξημένη κατανάλωσή του αυξάνει τον κίνδυνο για υπέρταση. Στη διατροφική επισήμανση θα το βρείτε και ως νάτριο. Για να καταφέρουμε να υπολογίσουμε πόσο αλάτι περιέχεται στα τρόφιμα πολλαπλασιάζουμε τα γραμμάρια νατρίου με το 2,5 (γρ αλατιού = γρ νατρίου * 2,5)
Η συνιστώμενη ποσότητα αλατιού πρέπει να είναι λιγότερη από 6γρ. (ή 2,4 γρ. νατρίου) την ημέρα.
Πρόσθετα
Πρόσθετα τροφίμων καλούνται οι ουσίες, οι οποίες συνήθως δεν καταναλώνονται μόνες τους ως τρόφιμα και προστίθενται στα τρόφιμα για τεχνολογικούς λόγους. Η προσθήκη τους, κατά τα διάφορα στάδια της παραγωγής και συσκευασίας, αποσκοπεί στη βελτίωση της παραγωγής, της εμφάνισης και της συντήρησης των τροφίμων.
Οι χρησιμοποιούμενες πρόσθετες ύλες τροφίμων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγράφονται υποχρεωτικά στη συσκευασία των τροφίμων. Χαρακτηρίζονται με έναν αριθμό, στον οποίο αναγράφεται πρώτα το γράμμα Ε κεφαλαίο.
Κάποια πρόσθετα είναι απαραίτητα για την αναστολή της ανάπτυξης παθογόνων μικροβίων στα τρόφιμα και είναι απολύτως ασφαλή και χρήσιμα για τη Δημόσια Υγεία (π.χ. το ασκορβικό οξύ που χρησιμοποιείται ως αντιοξειδωτικός παράγοντας και είναι ταυτόσημο με τη βιταμίνη C). Όμως, πολλά πρόσθετα ενοχοποιούνται ως επιβλαβή τόσο για την υγεία των παιδιών όσο και των ενηλίκων.
Διατροφικοί ισχυρισμοί και ισχυρισμοί υγείας
Οι ισχυρισμοί υγείας χρησιμοποιούνται όταν πληρούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Τέτοιοι ισχυρισμοί είναι π.χ. «προϊόν light ή χωρίς αλάτι». Η φράση αυτή συνήθως μας παρακινεί να αγοράσουμε το συγκεκριμένο προϊόν χωρίς να κοιτάξουμε πίσω την ετικέτα. Ας δούμε λίγο πότε μπορεί να γίνει αυτή η επισήμανση:
Τα συστατικά στα οποία αξίζει να δίνουμε προσοχή είναι τα σάκχαρα, τα κορεσμένα λίπη, τα trans λίπη και το νάτριο (αλάτι) που μπορεί να γίνουν επιβαρυντικά για την υγεία και έτσι καλό θα είναι να προτιμάμε τα τρόφιμα που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε αυτά. Αντίθετα, είναι σημαντικό να επιλέγουμε προϊόντα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, καθώς είναι πολύ ευεργετικές για την καλή λειτουργία του πεπτικού μας συστήματος και την υγεία μας γενικότερα.
Τα τελευταία χρόνια, σε μια προσπάθεια να γίνουν πιο κατανοητές οι ετικέτες τροφίμων, προστέθηκε και ένας νέος τρόπος αναγραφής των θρεπτικών συστατικών, που ονομάζεται σύστημα GDAs-Ενδεικτική Ημερήσια Πρόσληψη. Εφαρμόζεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και μας δίνει πιο απλουστευμένα πληροφορίες για τις θερμίδες, τα σάκχαρα, τα κορεσμένα λίπη και το αλάτι που περιέχονται σε μια συγκεκριμένη ποσότητα τροφίμου καθώς και το ποσοστό κάλυψης των προτεινόμενων ημερησίων αναγκών των ενηλίκων. Έτσι λοιπόν με μια γρήγορη ματιά στην κάτω μπροστινή πλευρά της συσκευασίας μπορούμε να δούμε τα συστατικά που πρέπει να προσέχουμε περισσότερο.
Παρατηρούμε, λοιπόν, πως εάν αφιερώσουμε λίγα μόνο λεπτά στην ανάγνωση μιας ετικέτας μπορούμε να αντλήσουμε πολλές και σημαντικές πληροφορίες που θα μας βοηθήσουν να αξιολογούμε τα τρόφιμα και να κάνουμε συνειδητά υγιεινές επιλογές. Για αυτό την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε το σουπερμάρκετ προσπαθήστε να ρίξετε μια πιο προσεκτική ματιά στις ετικέτες των προϊόντων που επιθυμείτε να αγοράσετε!
