Skip to content

Τι είναι η Γλουτένη τελικά?

 

Τι είναι η γλουτένη; Σε ποια τρόφιμα υπάρχει ;

Η γλουτένη είναι μια αποθηκευτική πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι και σε άλλα δημητριακά, όπως το κριθάρι, η σίκαλη και η βρώμη καθώς και σε τρόφιμα όπως η μπύρα, το ψωμί, τα κέικ, τα δημητριακά, οι φρυγανιές, τα παξιμάδια, τα ζυμαρικά, τα αλλαντικά , οι έτοιμες σάλτσες, οι έτοιμες σούπες. Είναι υπεύθυνη για την ελαστικότητα στην ζύμη και το φούσκωμα του ψωμιού.

Διαβάζοντας τα συστατικά στις ετικέτες των προϊόντων θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχει και σε συμπληρώματα διατροφής, σε συνταγογραφούμενα και μη φάρμακα, ακόμα και σε είδη που δεν έχουν καμία σχέση με τα τρόφιμα, όπως είναι τα προϊόντα περιποίησης σώματος, οι οδοντόκρεμες, τα σαμπουάν, οι κρέμες χεριών και τα καλλυντικά.

 

Σε ποια πάθηση παρατηρείται δυσανεξία στη γλουτένη;

Η αυτοάνοση πάθηση στην οποία παρατηρείται δυσανεξία στη γλουτένη, ονομάζεται κοιλιοκάκη και έχει κληρονομική προδιάθεση . Όταν κάποιος με αυτή τη νόσο καταναλώσει τρόφιμα με γλουτένη τότε στο λεπτό του έντερο παρουσιάζεται φλεγμονή, που βλάπτει το περίβλημα του λεπτού εντέρου, το οποίο κανονικά έχει μικροσκοπικές προεξοχές, που ονομάζονται  λάχνες. Τα άτομα αυτά, συχνά εμφανίζουν ανεπάρκεια σε βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά, απώλεια βάρους, μειωμένη ανάπτυξη (αν πρόκειται για παιδιά), αναιμία, οστεοπόρωση κ.α. Η επίσημη διάγνωση για κοιλιοκάκη γίνεται από γαστρεντερολόγο μετά από βιοψία στις λάχνες του λεπτού εντέρου.


 
Παράγοντες που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης κοιλιοκάκης είναι:

  • Φύλο : μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στις γυναίκες από ότι άνδρες.
  • Ηλικία: εκδηλώνεται κυρίως σε δύο ηλικιακές ομάδες. Η πρώτη αφορά τη βρεφική ηλικία (8-12 μήνες), όπου γίνεται η εισαγωγή τροφών που μπορεί να περιέχουν γλουτένη. Η δεύτερη ηλικιακή ομάδα είναι 20-40 ετών.
  • Κληρονομικότητα: συγγενείς πρώτου βαθμού με κοιλιοκάκη έχουν αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης κοιλιοκάκης.
  • Αυτοάνοσα νοσήματα: η ύπαρξη αυτοάνοσων νοσημάτων όπως διαβήτης τύπου Ι, θυρεοειδίτιδα hashimoto και η νόσος του Addison συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης κοιλιοκάκης.

 

Κύρια συμπτώματα κοιλιοκάκης:
  • Πόνος στη κοιλιακή χώρα
  • Μετεωρισμός (φούσκωμα)
  • Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
  • Αναιμία
  • Απώλεια βάρους
  • Πόνος στις αρθρώσεις/ αρθρίτιδα
  • Αδυναμία και εξάντληση
  • Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
  • Καθυστέρηση ανάπτυξης
  • Προβλήματα γονιμότητας

 

Ποια η Διατροφική Αντιμετώπιση της Κοιλιοκάκης;

Στα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη σαν θεραπεία συστήνεται δίαιτα αυστηρά χωρίς γλουτένη, δηλαδή απαγορεύεται να καταναλώσουν οποιοδήποτε τρόφιμο ή φαρμακευτικό σκεύασμα που να περιέχει γλουτένη. Για τους ασθενείς αυτούς έχουν παρασκευαστεί ειδικά τρόφιμα χωρίς γλουτένη (ψωμί, φρυγανιές, ζυμαρικά, μπισκότα κτλ). Πλέον τα τρόφιμα αυτά είναι πολύ εύκολα να τα βρούμε καθώς υπάρχουν στα ράφια των super market. Επίσης, τα άτομα με διαγνωσμένη κοιλιοκάκη πρέπει να διαβάζουν πολύ προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων καθώς συχνά υπάρχουν ίχνη γλουτένης ως πρόσθετα, αφού οι βιομηχανίες τροφίμων τη χρησιμοποιούν ως ενισχυτικό γεύσης.

 

Κατάταξη τροφίμων με ή χωρίς γλουτένη

 

Ποιοι ακόμη έχουν ευαισθησία στη γλουτένη;

Εκτός από την κοιλιοκάκη,  υπάρχουν άτομα που αναφέρουν γαστρεντερολογικές ενοχλήσεις (διάρροια, φούσκωμα) μετά από την κατανάλωση γλουτένης, παρόλο που δεν έχουν επίσημα κοιλιοκάκη. Τα άτομα αυτά έχουν ευαισθησία στη γλουτένη (NCGS, nonceliac gluten sensitivity) και υπολογίζεται ότι τέτοια ευαισθησία έχει το 6-10% του πληθυσμού. Συστήνεται ο αποκλεισμός της γλουτένης από τη διατροφή τους μόνο για κάποιο χρονικό διάστημα (6-12 μήνες) προκειμένου να αποκατασταθούν κάποιες πιθανές βλάβες στις λάχνες του λεπτού εντέρου και στη συνέχεια προτείνεται η σταδιακή επανένταξη τους.

 

Αυτοάνοσα Νοσήματα & Γλουτένη

Μεταξύ των αυτοάνοσων νοσημάτων υπάρχει μια αλληλένδετη σχέση και υπολογίζεται ότι οι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν τετραπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Στο Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, το 10% των ατόμων με διαβήτη εμφανίζει και Κοιλιοκάκη.

Οπότε υπάρχει μια διαρκής μελέτη για τη σύνδεση των αυτοάνοσων νοσημάτων. Υπάρχουν ορισμένες έρευνες που αναφέρουν ότι η αποφυγή της γλουτένης θα μπορούσε να είναι ωφέλιμη σε περιπτώσεις όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η νόσος του Graves, τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (νόσος του Crohn και ελκώδης κολίτιδα) και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Επιπλέον οφέλη μίας διατροφής χωρίς ή με περιορισμένη γλουτένη φαίνεται σε άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ειδικά σε περιόδους εξάρσεων, καθώς τα τρόφιμα με γλουτένη κατατάσσονται σε τρόφιμα υψηλά σε fodmap’s .

(https://co-metabolism.gr/syndromo-eyerethistoy-enteroy/)

 

Γλουτένη & Απώλεια Βάρους

Τα τελευταία χρόνια αναφέρεται συχνά η διατροφή χωρίς γλουτένη για άτομα που θέλουν να χάσουν κιλά. Μπορεί όντως κάποιος να παρατηρήσει απώλεια βάρους όταν αποκλείσει από τη διατροφή του τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, αφού προκαλείται ένα σημαντικό ενεργειακό έλλειμμα εξαιρώντας σχεδόν όλα τα αμυλούχα τρόφιμα. Δεν ευθύνεται όμως η γλουτένη στην απώλεια αλλά το ενεργειακό έλλειμμα. Παρότι λοιπόν υπάρχει μια προφανής τάση σε παγκόσμιο επίπεδο αναφορικά με την αποφυγή της γλουτένης δεν συστήνεται κάτι τέτοιο στον γενικό πληθυσμό από τους επίσημους φορείς.

Μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και σε αρκετά ιχνοστοιχεία οπότε δεν πρέπει να ακολουθείται  αν δεν υπάρχει κάποιος από τους ανωτέρω λόγους. Από μελέτες μάλιστα, έχει φανεί η συμβολή της γλουτένης στην καρδιαγγειακή υγεία, καθώς η πρόσληψη τροφών με γλουτένη βελτιώνει τις τιμές των τριγλυκεριδίων και την αρτηριακή υπέρταση. Επίσης, η γλουτένη βοηθάει την επιβίωση των φιλικών βακτηρίων στο έντερο, τα οποία μειώνουν την εντερική φλεγμονή.

Επομένως, η ακολούθηση μια δίαιτας χωρίς γλουτένη από υγιής ανθρώπους είναι μια λανθασμένη πρακτική. Δεν υπάρχουν μελέτες που να επιβεβαιώνουν πως μια τέτοια δίαιτα είναι πιο υγιεινή ή πως βοηθά στην απώλεια βάρους. Αντίθετα, αν δεν είναι κάποιος προσεκτικός στον σχεδιασμό ενός διαιτολογίου με τρόφιμα χωρίς γλουτένη, είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει ελλείψεις σε βιταμίνες και φυτικές ίνες.

Προγραμματίστε μια συνεδρία
Κάντε το πρώτο βήμα σήμερα

Πίνακας περιεχομένων

aristea
ΑΡΙΣΤΕΑ ΓΑΖΟΥΛΗ

Χημικός - MSc Διατροφή και μεταβολισμός
Απόφοιτη του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ανθρώπινη Διατροφή και το Μεταβολισμό στο Πανεπιστήμιο του Aberdeen. Εργάστηκε ένα χρόνο ως ερευνήτρια στο Rowett Research Institute.