Τι είναι ο αιματοκρίτης ?
Ο αιματοκρίτης μετρά το ποσοστό των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο σώμα, δηλαδή μας δείχνει πόσο πυκνό είναι το αίμα. Είναι ένας από τους σημαντικότερους δείκτες, καθώς μας δείχνει:
- Τα επίπεδα ενυδάτωσης του σώματος
- Πιθανή αιμορραγία
- Την εμφάνιση αναιμίας
- Τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα.
Τα φυσιολογικά επίπεδα του αιματοκρίτη διαφέρουν ανάλογα με το φύλο και την ηλικία και ορίζονται από 40% έως 52% για τους άνδρες, από 36% έως 48% για τις γυναίκες και 29% έως 43% για τα παιδιά.
Ποια τα αίτια μείωσης του αιματοκρίτη ?
Αναιμία
Ο χαμηλός αιματοκρίτης κατά κύριο λόγο υποδηλώνει την ύπαρξη αναιμίας, μιας παθολογικής δηλαδή κατάστασης κατά την οποία μειώνεται η συγκέντρωση των ερυθρών αιμοσφαιρίων ή της αιμοσφαιρίνης στην κυκλοφορία, με επακόλουθη μείωση της ικανότητας μεταφοράς οξυγόνου στους ιστούς. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η αναιμία είναι το συχνότερο πρόβλημα υγείας παγκοσμίως. Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας, λόγω της απώλειας αίματος κατά την έμμηνο ρύση, τα παιδιά και τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας.
Ελλιπής διατροφή
Συχνά ένα διαιτολόγιο που στερείται θρεπτικών συστατικών, μπορεί να προκαλέσει πτώση του αιματοκρίτη. Τα συστατικά που προκαλούν συχνότερα χαμηλό αιματοκρίτη είναι ο σίδηρος, η βιταμίνη Β12 και το φυλλικό οξύ.
Κύηση
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, υπάρχει μία πτώση του αιματοκρίτη. Γι’ αυτό από πολύ νωρίς στην διάρκεια της κύησης συστήνεται η χορήγηση συμπληρωμάτων. Μετά τον τοκετό οι τιμές συνήθως επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα.
Αιμορραγία
Πολλές φορές, ο χαμηλός αιματοκρίτης μπορεί να οφείλεται σε κάποια εσωτερική αιμορραγία. Για αυτό, εάν δε ρυθμίζονται τα επίπεδα του, θα πρέπει να διερευνήσετε περισσότερο την αιτία του.
Άλλα Αίτια
Υπάρχουν μερικά φάρμακα, η λήψη των οποίων έχει ενοχοποιηθεί για την πτώση του αιματοκρίτη. Επιπλέον διάφορες ορμονικές διαταραχές και ιώσεις συνδέονται με την παροδική πτώση του αιματοκρίτη.
Ποια είναι τα συμπτώματα χαμηλού αιματοκρίτη ?
Η πιο συχνή εκδήλωση της αναιμίας είναι η εύκολη κόπωση και η μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων.
Μπορεί επίσης να εμφανιστεί ωχρότητα στο πρόσωπο, υπόταση, αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία, ταχύπνοια, ζάλη, ενώ τα μαλλιά και τα νύχια γίνονται πολύ εύθραυστα.
Πως θα αυξήσω τον αιματοκρίτη μου διατροφικά ?
Μέσω της κατάλληλης διατροφής μπορεί να ανεβεί ο αιματοκρίτης. Για την αύξηση του αιματοκρίτη, πρέπει να αυξηθούν τα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό εντάσσοντας στο διαιτολόγιό μας τα ακόλουθα τρόφιμα.
Το κόκκινο κρέας αποτελεί καθαρή πηγή αιμικού σιδήρου, που απορροφάται πιο εύκολα από τον οργανισμό. Η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος όμως, είναι πιθανό να προκαλέσει άνοδο των τιμών της χοληστερίνης, γι’ αυτό η συνιστώμενη ποσότητα πρόσληψης για τους ενήλικες είναι μια φορά την εβδομάδα.
Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι, μπρόκολο) περιέχουν σημαντική ποσότητα μη-αιμικού σιδήρου που απορροφάται από τον οργανισμό σε μικρές ποσότητες. Γι’ αυτό το λόγο συστήνεται να καταναλώνονται συνδυαστικά με τροφές που περιέχουν αιμικό σίδηρο, ενισχύοντας έτσι τον αιματοκρίτη. Να σημειώσουμε ότι τα λαχανικά περιέχουν περισσότερο σίδηρο όταν μαγειρεύονται παρά όταν τρώγονται ωμά. Το μαγειρεμένο σπανάκι για παράδειγμα προσφέρει 6,43 mg σιδήρου σε 1 φλιτζάνι.
Τα όσπρια είναι καλή πηγή μη-αιμικού σιδήρου, γι’ αυτό πρέπει να συνδυάζονται με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C και φυλλικό οξύ όπως είναι οι πιπεριές, τα καρότα και οι ντομάτες. Επιπλέον θέλουμε να αποφύγουμε την ταυτόχρονη κατανάλωση ασβεστίου (γαλακτοκομικά προϊόντα) και ροφημάτων που περιέχουν τανίνες και καφεΐνη, καθώς μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου.
Τα εσπεριδοειδή περιέχουν βιταμίνη C, που ενισχύει την απορρόφηση σιδήρου από τον οργανισμό. Οι ομάδες τροφών που περιέχουν μη-αιμικό δείκτη καλό είναι να συνδυάζονται με εσπεριδοειδή, για την ενίσχυση του αιματοκρίτη. Στην πράσινη σαλάτα, για παράδειγμα, μπορείτε αντί για ξύδι, να χρησιμοποιήσετε χυμό λεμονιού ή στις φακές να προσθέσετε πιπεριές.
Το αβοκάντο είναι πλούσιο σε φυλλικό οξύ, στοιχείο που ενισχύει την απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση του αιματοκρίτη.
Το σουσάμι και το ταχίνι ,που προέρχεται από αυτό, είναι πολύ ευεργετικά για τον οργανισμό, μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης και είναι πλούσια σε σίδηρο. Τα 30γρ σουσάμι καλύπτουν το 23% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης σιδήρου, ενώ το ταχίνι παρέχει 1,3 mg σιδήρου σε μια κουταλιά της σούπας, δηλαδή καλύπτει 7%της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης.
Ένα φλιτζάνι λιαστές ντομάτες περιέχει 4,9 mg σιδήρου και είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, και βιταμίνη C. Επιπλέον, οι ντομάτες περιέχουν λυκοπένιο, το οποίο αποτελεί μια ισχυρή αντιοξειδωτική ουσία που μπορεί να προστατέψει από κάποιες μορφές καρκίνου, καθώς έχει και καρδιοπροστατευτική δράση.
Όλα τα αποξηραμένα φρούτα (δαμάσκηνα, βερίκοκα, σύκα, σταφίδες) είναι πλούσια σε σίδηρο και είναι πολύ εύκολη επιλογή σαν snack ή μέσα στη σαλάτα μου. Στην Ελλάδα έχουμε εξαιρετικής ποιότητας σταφίδες. Να τονίσουμε ότι οι μαύρες σταφίδες έχουν την περισσότερη ποσότητα σιδήρου (100 γραμμάρια σταφίδες περιέχουν περίπου 2 mg σιδήρου). Επιπλέον οι σταφίδες δίνουν ενέργεια και ταυτόχρονα βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου.
Η σκόνη κακάο χωρίς ζάχαρη είναι εξαιρετική πηγή σιδήρου. Τα 100 γραμμάρια σκόνης κακάο περιέχουν 36 mg σιδήρου. Η μαύρη σοκολάτα με 70-85% κακάο επίσης αποτελεί πλούσια επιλογή σιδήρου. Να τονίσουμε ότι περιέχει περισσότερο σίδηρο από το βόειο κρέας και μας δίνει 10 mg.
Συμπερασματικά λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι με ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και σωστούς συνδυασμούς μπορούμε να συνεισφέρουμε στην αύξηση του αιματοκρίτη. Είναι πιθανόν όμως, σε περιπτώσεις που η ανεπάρκεια δεν ρυθμίζεται διατροφικά, ο γιατρός μας να μας συστήσει σκευάσματα σιδήρου για κάποιους μήνες ή και παραπάνω.
